Co to jest ploter?

Ploter (ang. plotter) został pierwotnie zaprojektowany i opracowany jako urządzenie wyłącznie kreślące, wyposażone w pióro, za pomocą którego przenoszono na papier grafiki wektorowe. Współczesne plotery to zaawansowane technologicznie urządzenia, które nie tylko kreślą i drukują, ale mogą również: wycinać i docinać, a także frezować i grawerować. Urządzenia mogą pełnić wyłącznie jedną funkcję lub być wyposażone w elementy pozwalające na zmianę funkcjonalności, np. ploter drukująco tnący.

Z jakich elementów zbudowany jest ploter?

Plotery to urządzenia o różnych gabarytach, w zależności od ich przeznaczenia i rodzaju (większe są plotery stołowe, służące do obróbki na płasko, a mniejsze plotery rolowe, na których opracowuje się materiały elastyczne, w rolkach / belach). Wszystkie plotery są wyposażone w zaawansowany układ sterujący, zespół mocowania i przesuwu materiału oraz podzespoły dedykowane konkretnym zadaniom, np. głowicę natryskującą (w ploterach drukujących UV), głowicę z ostrzem / ostrzami (w ploterach tnących) czy głowicę z laserem (w ploterach laserowych). W stołowych ploterach drukujących UV nie występuje przesuw materiału, w tych maszynach to głowice drukująca przemieszcza się nad nieruchomym podłożem.

Jak działa ploter?

Zadania w ramach realizacji poszczególnych zleceń są programowane przez specjalistę, a proces ich realizacji sterowany komputerowo. W większości przypadków, po odpowiednim zaprogramowaniu urządzenia, ploter automatycznie wykonuje kolejne polecenia, bez konieczności ingerencji człowieka w proces drukowania, cięcia czy frezowania. Pozwala to wyeliminować lub maksymalnie ograniczyć ryzyko popełnienia błędu podczas realizacji zlecenia.

Rodzaje ploterów ze względu na mocowanie materiału

Ze względu na sposób mocowania i przesuwu materiału w urządzeniu, plotery dzieli się na: rolowe i stołowe.

• plotery rolowe / bębnowe – służą do obróbki (głównie zadrukowywania i wycinania / docinania) materiałów płaskich, miękkich i elastycznych, które są nawinięte na rolki / bele, na ploterach rolowych obrabia się przede wszystkim papier i różnego rodzaju folie;
• plotery stołowe / płaskie – służą  do obróbki materiałów sztywnych i twardych, od płyt dibond, przez plexi, drewno i sklejkę, po szkło; na ploterach stołowy obrabiany materiał jest kładziony w odpowiedniej pozycji na płaskiej powierzchni / stole.

Rodzaje ploterów ze względu na zastosowanie urządzenia

Podział ploterów ze względu na rodzaj funkcji / zadań, które można realizować za ich pomocą, jest zdecydowanie obszerniejszy i wymaga szczegółowszego opisu.

Najogólniej można podzielić plotery na urządzenia:

Plotery drukujące

Ploter drukujący przeznaczony jest do przenoszenia dowolnych grafik i zdjęć, mniej lub bardziej skomplikowanych, czarno-białych lub kolorowych, z wykorzystaniem różnych technik. Nośniki, na jakich można drukować, są uzależnione od rodzaju plotera drukującego i jego możliwości.

Wśród ploterów drukujących wyróżniamy:

• plotery atramentowe (nazywane również drukarkami wielkoformatowymi) – urządzenia wyposażone w głowicę z tuszem / atramentem i wykorzystywane przede wszystkim w poligrafii (m.in. do druku materiałów reklamowych i marketingowych), ale również w pracach geodezyjnych i inżynierskich (m.in. do druku map czy projektów);
• plotery solwentowe i eko-solventowe – nadruk wykonywany jest za pomocą specjalnej farby (solwentowej lub eko-solventowej), która silnie wnika w podłoże i trwale się z nim wiąże; wydruki realizowane za pomocą tych ploterów charakteryzują się bardzo wysoką odpornością na uszkodzenia mechaniczne oraz zmienne warunki atmosferyczne (w tym: promieniowanie UV, opady i skrajne temperatury); na ploterach solwentowych i eko-solventowych wykonuje się m.in. wydruki na różnego rodzaju foliach PCV, które następnie są stosowane na zewnątrz – na bilbordach i tablicach reklamowych, jako banery reklamowe lub naklejki na samochody;
• plotery UV – najnowocześniejsze urządzenia w tej kategorii, nadruk UV wykonywany jest w temperaturze pokojowej (bez konieczności podgrzewania podłoża), poprzez precyzyjny natrysk atramentu, co pozwala uzyskać niemal fotograficzną jakość wydruku; nadruk może być wykonywany od krawędzi do krawędzi, z możliwością druku trzech warstw jednocześnie (kolor + biały + kolor)

Za pomocą rolowych ploterów drukujących wykonuje się grafiki wektorowe i rastrowe, na dowolnych, płaskich powierzchniach materiałów o grubości max ok 1mm . Głowice z tuszem / atramentem / systemem natryskującym przesuwają się wzdłuż osi bębna / rolki, a ruch w osi prostopadłej do niej uzyskuje się poprzez przesuw zadrukowywanego materiału.
Za pomocą stołowych ploterów drukujących wykonuje się grafiki wektorowe i rastrowe na dowolnych, płaskich powierzchniach materiałów o grubości max ok 50mm. Głowice z tuszem / atramentem przemieszczają się na moście nad nieruchomo położonym materiałem. Pole zadruku ograniczone jest polem stołu, nad którym operuje głowica i dochodzi do rozmiarów 2m x 3m.

Urządzenia z tej kategorii to zarówno plotery bębnowe / rolowe (czyli współpracujące z materiałami w postaci arkuszy lub dowolnej długości wstęg, nawiniętych na rolkę), jak i plotery stołowe (na których zadrukowuje się materiały twarde, np. plexi). W ploterach rolowych szerokość podłoża poddawanego obróbce może wynosić od kilkudziesięciu do nawet kilkuset centymetrów, a jego długość może sięgać nawet kilkudziesięciu metrów. Wybrane modele ploterów drukujących, dzięki dodatkowej głowicy tnącej, mogą funkcjonować jako plotery drukująco tnące.

Plotery tnące

Plotery tnące to urządzenia przeznaczone do nacinania i wycinania dowolnych kształtów, przede wszystkim w miękkich materiałach. Głowice ploterów wyposażone są w noże cnc (stąd inna nazwa urządzenia: ploter cnc), które przesuwają się nad opracowywaną powierzchnią oraz technologię optycznego rozpoznawania paserów / markerów umieszczanych na wydrukach, a także system korekty deformacji. Praca urządzeń jest w pełni automatyczna, a odpowiednie zaprogramowanie plotera umożliwia wycinanie nawet najbardziej skomplikowanych kształtów / konturów. Wybrane plotery tnące rolowe mogą być dodatkowo wyposażone w osobny nóż do automatycznego odcinania arkuszy z rolki. Plotery tnące wykorzystuje się m.in. w produkcji materiałów reklamowych i marketingowych oraz w poligrafii, a także w branży odzieżowej i obuwniczej (do wycinania elementów z tkaniny, skóry, skóry ekologicznej). Więcej o ploterach tnących przeczytasz w naszym artykule: Rodzaje ploterów tnących – jak działają?

Plotery laserowe

Plotery laserowe to nowoczesne urządzenia stołowe, wykorzystujące technologię laserową, umożliwiającą precyzyjne i bezdotykowe grawerowanie i wycinanie nawet najbardziej skomplikowanych kształtów i wzorów. Obróbce laserowej można poddawać różne rodzaje materiałów, zarówno miękkie jak i elastyczne (np. korek, karton, skóra, tkanina), a także te o różnym stopniu twardości i sztywności (m.in. pleksi, hips, sklejkę). Cięcie laserowe plexi pozwala na uzyskanie eleganckich i błyszczących krawędzi w miejscu poddanym obróbce.

Plotery wielofunkcyjne: frezowanie, cięcie, bigowanie, oscylacja

Plotery wielofunkcyjne mogą wykonywać zadania z zakresu: frezowania cięcia, bigowania i oscylacji. Urządzenie wyposażone jest w system kilku głowic w jednej obudowie, najczęściej: wrzeciona frezarskiego (z wymiennymi frezami) oraz aktywnego noża stycznego (z wymiennymi ostrzami, do obróbki giętkich i półsztywnych materiałów) i pneumatycznego noża oscylacyjnego (z wymiennymi ostrzami, do obróbki elastycznych materiałów takich jak guma, pianka czy tektura).

Podsumowanie

Plotery to szeroka gama nowoczesnych urządzeń służących do obróbki różnego rodzaju materiałów. W parkach maszyn firm zajmujących się tworzeniem materiałów POS, poligrafią czy działających w branży odzieżowej, obuwniczej czy reklamowej, wykorzystywane są m.in. plotery laserowe (do cięcia, nacinania i grawerowania), plotery tnące, plotery drukujące (m.in. plotery eco-solventowe i najnowocześniejsze plotery UV) oraz plotery wielofunkcyjne (hybrydowe frezarki wyposażone w różne głowice, np. z wrzecionem frezarskim, nożem stycznym i nożem oscylacyjnym). Biorąc pod uwagę sposób chwytania /kładzenia i przesuwania materiału – plotery dzieli się na rolowe (opracowują miękkie materiały nawinięte na rolki / belki) oraz stołowe (opracowują materiały w pozycji poziomej).